Kết hợp giữa quản lý thuế và thu BHXH vừa góp phần cải cách hành chính vừa phù hợp thông lệ quốc tế

Xung quanh đề xuất cơ quan thuế sẽ đồng thời thu cả bảo hiểm xã hội bắt buộc tại dự thảo tờ trình đề nghị xây dựng Luật Quản lý thuế (sửa đổi) của Bộ Tài chính, ông Đậu Anh Tuấn- Trưởng ban Pháp chế, Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, việc kết hợp này sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả cơ quan nhà nước và DN.

 Theo Bộ Tài chính, Điều 1 Luật Quản lý thuế quy định, việc quản lý các loại thuế, các khoản thu khác thuộc NSNN do cơ quan quản lý thuế thực hiện thu.Tuy nhiên, trên thực tế ngoài các khoản phải thu thuộc NSNN, còn có các khoản khác ngoài NSNN, trong đó có các khoản bảo hiểm bắt buộc. Cùng với đó, trước yêu cầu phải cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh hội nhập quốc tế, việc cơ quan thuế tiến hành quản lý thu thuế và BHXH là phù hợp với xu thế của thế giới. Tại một số quốc gia ở châu Âu, điển hình là Macedonia đã áp dụng thành công mô hình cơ quan thuế thu cả BHXH.

 Trên cơ sở này, tại dự thảo Tờ trình đề nghị xây dựng Luật Quản lý thuế sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất 2 phương án. Theo phương án 1, cơ quan thuế thực hiện nhiệm vụ thu cả các khoản bảo hiểm mang tính chất bắt buộc đối với đơn vị sử dụng lao động. Đánh giá tác động đối với đề xuất này, Bộ Tài chính cho rằng, ngoài việc cải cách thủ tục hành chính, còn góp phần giảm chi phí tuân thủ cho đơn vị sử dụng lao động và cả cơ quan quản lý nhà nước. Cụ thể, đối với DN, đơn vị sử dụng lao động sẽ giảm được số lượng và thời gian khai thuế, BHXH do giảm các chỉ tiêu trên tờ khai. Đối với cơ quan quản lý, không chỉ sử dụng chung mã số thuế làm mã quản lý BHXH, mà còn giảm được đầu mối thanh, kiểm tra đơn vị sử dung lao động thực hiện chính sách pháp luật thuế và BHXH. Tuy nhiên, ban soạn thảo cũng thừa nhận, thực hiện theo phương án này, thời gian đầu cơ quan thuế cần phải nắm vững nghiệp vụ thu BHXH; tổ chức sắp xếp lại bộ máy, số lượng lao động cho phù hợp.

Trong khi đó, đối với phương án 2, giữ như hiện hành, nhưng cơ quan thuế và BHXH thực hiện phối hợp quản lý và thu BHXH theo quy chế phối hợp đã ký. Trên thực tế, sau một thời gian thực hiện phối hợp thu giữa hai cơ quan, mặc dù đã mở rộng được đối tượng, giảm nợ BHXH, nhưng kết quả đạt được chưa như mong muốn. Điều này xuất phát từ sự khác biệt về thời gian khai, nộp; căn cứ tính thuế TNCN và tính BHXH. Theo thống kê, năm 2016, cơ quan thuế quản lý gần 600.000 đơn vị sử dụng lao động, cao hơn nhiều so với 300.000 đơn vị do BHXH quản lý. Cân nhắc tính thiết thực của hai phương án, Bộ Tài chính đề xuất chọn phương án 1.  

Đánh giá về đề xuất này, dưới góc độ DN, ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế VCCI chia sẻ, nếu thực hiện được, thì đây sẽ là sự kết hợp về nguồn lực rất tốt cho cả cơ quan quản lý nhà nước và DN. Theo đó, cơ quan BHXH có thể tận dụng được nguồn lực sẵn có về cơ sở hạ tầng, hệ thống công nghệ thông tin bộ máy các cấp đầy đủ đáp ứng yêu cầu của cơ quan thuế. Hiện, hệ thống hành thu của ngành thuế được triển khai khá bài bài, chuyên nghiệp; chưa kể, hệ thống công nghệ thông tin được đầu tư hiện đại, hiệu quả. Bên cạnh đó, việc kết hợp thu cũng sẽ góp phần làm tăng thu NSNN. Thống kê cho thấy, tỷ lệ thất thu, nợ đọng của BHXH hiện nay vẫn ở mức tương đối cao, một phần do cơ chế thu không hiệu quả. Do vậy, nếu để cơ quan thuế thực hiện thu các khoản BHXH bắt buộc, chắc chắn tỷ lệ thất thu sẽ giảm, là căn cứ sau này hạ mức đóng BHXH xuống mức bình quân của thế giới. Cuối cùng, sự kết hợp sẽ giúp DN minh bạch hơn. Thực tế, trong các DN luôn tồn tại sự khác biệt trong công tác hạch toán do mức lương đóng thuế TNDN không đồng nhất với cơ sở lương đóng BHXH. Chính vì vậy, nếu kết hợp thu, DN sẽ thuận hơn trong hạch toán kế toán.

 (Thúy Nga - Theo Tạp chí Thuế nhà nước)