Tích hợp chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế Kế toán - Kiểm toán ACCA trong chương trình đào tạo cử nhân chất lượng cao ở các trường đại học Việt Nam

TS. Nguyễn Thị Khánh Phương

Khoa Kế toán - Kiểm toán - Học viện Ngân hàng

 

Tóm tắt

Kế toán - Kiểm toán là nghề đòi hỏi cao về năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và cần được công chúng thừa nhận, thông qua sự quản lý của hiệp hội nghề nghiệp. Vì thế,  những năm gần đây, các hiệp hội nghề nghiệp ký kết thoả thuận hợp tác với các trường đào tạo để chính thức tích hợp chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế trong chương trình giảng dạy, nhằm giúp hoàn thiện chất lượng giảng dạy, học tập của các trường và hỗ trợ hành trang vững chắc cho các em sinh viên trong tương lai. Đồng thời, chương trình đào tạo tích hợp sẽ giúp tiết kiệm nguồn lực và chi phí, thời gian chuẩn bị hành trang, sẵn sàng bước vào công việc chuyên nghiệp sau khi tốt nghiệp của sinh viên, đảm bảo các em sinh viên có thể song hành lấy bằng đại học chính quy và theo đuổi các chứng chỉ quốc tế ngay khi còn đang học trên nghề nhà trường. Trong bài viết này, tác giả đã tiến hành phân tích, để thấy được sự cần thiết của chương trình đào tạo tích hợp chứng chỉ quốc tế trong giáo dục đại học là xu thế phát triển chung của toàn cầu.

Từ khóa: chứng chỉ nghề nghiệp, ACCA, đào tạo tích hợp, Kế toán - Kiểm toán.

Abstract

Accounting and auditing is a profession that requires high professional competence and professional ethics and should be recognized by the public through the management of professional associations. Therefore, in recent years, professional associations have signed cooperation agreements with training schools to officially integrate international professional certificates in the curriculum to help improve the quality of teaching and learning; provide solid support for students in the future, and the integrated training program will help save resources and costs, prepare luggageand be ready to enter professional work after graduation, ensure that students can simultaneously earn a regular university degree and pursue international certificates while still studying in the school. In this article, the author has analyzed to see the necessity of training programs integrating international certificates in higher education, which is a common development trend of the world.

Keywords: Professional Certificate, ACCA, integrated training, accounting and auditing

JEL Classifications: M40, M40, M30.

DOI: https://doi.org/10.59006/vnfa-jaa.07202316 

1. Xu hướng tích hợp chứng chỉ nghề nghiệp trên thế giới

Xu hướng các hãng kiểm toán và các doanh nghiệp trong lĩnh vực kết hợp với các hiệp hội nghề nghiệp và các trường đại học để đào tạo sinh viên theo nội dung tích hợp với các chương trinh chứng chỉ quốc tế đang trở thành một xu hướng được rất nhiều trường đại học trên thế giới áp dụng.

Tại Vương Quốc Anh, nhóm khảo sát tập trung vào Đại học Sunderland (University of Sunderland và ĐH Bristol - University of Bristol), Chương trình đào tạo cử nhân ngành Kế toán - Kiểm toán và Tài chính tại Đại học Sunderland của Anh được miễn giảm 09 môn ở cấp độ cơ bản (Foundation Level) của ACCA. Chương trình cử nhân chuyên ngành Kế toán và Tài chính của Đại học Bristol cũng được miễn giảm nhiều môn học thuộc các chương trình ICAEW, ACCA, CIMA, AIA.

Chuyên ngành Kế toán và Tài chính tại Đại học Sydney (The University of Sydney) được xếp hạng Top 20 trên thế giới theo QS World Rankings 2018, các chương trình cử nhân chuyên ngành Kế toán (Accounting) và Kế toán chuyên nghiệp (Professional Accounting) cũng đã tích hợp các nội dung đào tạo với các chương trình của CPA Australia, CAANZ (Chartered Accountants Australia and New Zealand) và ACCA để đạt được sự công nhận hoặc miễn giảm lớn nhất cho sinh viên. Với nội dung tích hợp, các hiệp hội nghề nghiệp trên đã đổi soát nội dung môn học của hai bên và đưa ra những lựa chọn cho sinh viên về các môn học cơ bản, được miễn giảm và nhóm một số môn học nếu sinh viên hoàn thành thì được miễn giảm thêm có thể lên đến toàn bộ cấp độ cơ bản cho sinh viên.

Như vậy, để được công nhận hoặc miễn giảm các môn học, giúp sinh viên có thể rút ngắn con đường đạt danh vị cao nhất trong nghề nghiệp kế toán - kiểm toán trên thế giới, các trường đại học trên thế giới và trong khu vực đang có xu hướng tích hợp nội dung chương trình giảng dạy với nội dung đào tạo chứng chỉ nghề nghiệp của các tổ chức quốc tế danh tiếng trên thế giới. Chiến lược này cũng là một hướng đi đúng đắn để giúp đại học của Việt Nam dần đạt chuẩn quốc tế với sự công nhận ban đầu, từ các tổ chức nghề nghiệp uy tin trên thế giới.

 

2. Tác động của Chứng chỉ ACCA tới sinh viên chuyên ngành kế toán - kiểm toán

Trong những năm gần đây, lĩnh vực tài chính - kế toán - kiểm toán của Việt Nam đã hội nhập sâu rộng với khu vực, quốc tế và chịu nhiều tác động từ việc cam kết mở cửa, đặc biệt là thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau về dịch vụ kế toán - kiểm toán  trong ASEAN. Thỏa thuận này, cho phép những người hành nghề kế toán - kiểm toán được di chuyển, hoạt động tự do trong cộng đồng ASEAN. Chỉnh điều này đã mở ra cơ hội phát triển nghề nghiệp quốc tế và tạo động lực cho nhiều sinh viên theo học các chứng chỉ này.

2.1. Đáp ứng được nhu cầu nguồn nhân lực hiện nay

Thế kỷ 21 được xem là một trong những kỷ nguyên bùng nổ bởi toàn cầu hoả, hội nhập kinh tế sâu rộng và Cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, Việt Nam được đánh giá là điểm đến tiềm năng cho các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư và trao đổi hàng hoả, dịch vụ. Để nắm bắt được các cơ hội và cạnh tranh với các quốc gia, vấn đề hàng đầu Việt Nam cần phải làm chính là nâng cao chất lượng nguồn lao động. Bên cạnh các chứng chi nghề nghiệp quốc tế, chứng chỉ ACCA cũng giúp các bạn sinh viên chuyên ngành kế - kiểm đáp ứng được nhu cầu nguồn nhân lực hiện nay bằng việc nâng cao kiến thức chuyên ngành, nghiệp vụ và các kỹ năng tư duy chiến lược cần thiết.

2.2. Cơ hội làm việc tại môi trường toàn cầu

ACCA được chấp nhận ở nhiều quốc gia trên thế giới, giúp các bạn sinh viên chuyên ngành kế - kiểm có thể làm việc ở bất cứ đâu, trong 179 quốc gia công nhận. ACCA có quan hệ hợp tác chặt chẽ với hơn 7,300 nhà tuyển dụng đối tác và 80 hiệp hội tài chính kế toán trên toàn thế giới. Việc hợp tác với các nhà tuyển dụng đối tác này mang lại cơ hội việc làm và phát triển nghề nghiệp cho sinh viên trong thời gian học và sau khi nhận chứng chỉ ACCA. Thêm vào đó, ACCA là một trong những chứng chỉ quốc tế danh giá và uy tín giúp cập nhật kiến thức về Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS). Vậy nên, khi học ACCA sẽ mang lại cho các bạn sinh viên chuyên ngành kế - kiểm sự tự tin, để chấp nhận thử thách làm việc và thành công trong môi trường các công ty đa quốc gia.

2.3. Là chìa khóa mở ra cơ hội việc làm và cơ hội thăng tiến nghề nghiệp

Với chứng chỉ ACCA, sinh viên có thể thử sức mình ở những tập đoàn lớn hiện nay như Big 4 Kiểm toán. Ngoài ra, với lượng kiến thức rộng lớn bao trùm nhiều lĩnh vực, ngoài kế toán hoặc kiểm toán viên thì sinh viên vẫn có thể đảm nhiệm các vai trò quản lý trong doanh nghiệp, một số vị trí có thể kể đến như: giám đốc điều hành (CEO); giám đốc tài chính (CFO); kiểm toán viên; tư vấn thuế; trưởng phòng tài chính/quản trị doanh nghiệp; các vị trí kiểm soát và quản lý ngân sách; các vị trí chủ chốt tại các ngân hàng (CFO, Risk management, trưởng phòng Treasury)...

Có thể thấy, khi theo học Chứng chỉ ACCA, sinh viên sẽ có thêm nhiều cơ hội học hỏi, mở rộng mối quan hệ nghề nghiệp và phát triển cơ hội nghề nghiệp tại các vị trí chủ chốt trong doanh nghiệp. Tháng 02/2020, theo thống kê của ACCA Việt Nam: 4,12% hội viên ACCA giữ chức vụ tổng giám đốc; 31% hội viên ACCA giữ chức giám đốc tài chính hoặc giám đốc khối quản trị rủi ro; khoảng 25,6% hội viên ACCA đảm nhiệm cấp trưởng phòng; còn lại, đang ở vị trí chuyên viên cấp cao tại các công ty kiểm toán, ngân hàng, công ty chứng khoản, quỹ đầu tư và các doanh nghiệp lớn tại Việt Nam.

2.4. Giúp sở hữu mức thu nhập đáng mơ ước

Khởi đầu sự nghiệp, với việc sở hữu Chứng chỉ Kế toán Tài chính ACCA là một sự lựa chọn đảm bảo cho các bạn sinh viên có mức thu nhập hấp dẫn và đáng mơ ước so với những bạn bè cùng trang lứa. Theo báo cáo mới nhất của công ty tư vấn nhân sự Navigos Việt Nam, ngành tài chính – kế toán đang là ngành xếp thứ 3 về mức độ cạnh tranh nhu cầu cầu việc làm. Còn theo số liệu đánh giá từ Hiệp hội ACCA, trong báo cáo lương, thu nhập và phúc lợi, ACCA cho biết: 61% người sở hữu Chứng chỉ ACCA được tăng lương trong 12 tháng và 64% đạt mức tăng lương ít nhất 4%. Thêm vào đó, 54% người được sở hữu chứng chỉ ACCA nhận được mức tiền thưởng và phúc lợi giá trị hơn những người không sở hữu Chứng chỉ ACCA".

2.5. Giúp nổi bật và thực sự khác biệt

Tại các nước phát triển như Anh Quốc, hiệp hội nghề nghiệp giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển và kiểm soát chất lượng nghề nghiệp của kế toán viên và kiểm toán viên.

Tại Việt Nam, với xu thế hội nhập toàn cầu thì ngày càng nhiều công ty tim kiếm các ứng viên có năng lực, được công nhận thông qua các chứng chỉ hành nghề quốc tế như ACCA. Không chỉ vậy, các nước châu Âu, Mỹ, Canada, Singapore,... hội viên và học viên của ACCA luôn giữ những vị trí quan trọng trong các tổ chức doanh nghiệp như: kiểm toán, phát triển kinh doanh, quản lý rủi ro,... Các nhà tuyển dụng trên toàn cầu luôn tìm kiếm các chuyên gia được đào tạo bởi ACCA, vì những người học và sở hữu ACCA không chỉ là những người có kiến thức chuyên môn sâu rộng mà khả năng ngoại ngữ tốt, khả năng giải quyết vẫn đề sắc bén và tư duy linh hoạt. Điều này giúp họ đáp ứng được yêu cầu của công việc và thăng tiến.

3. Kết quả hợp tác giữa ACCA với một số trường đại học ở Việt Nam

3.1. Về phía nhà trường

Từ năm 2015, ACCA đã ký kết thỏa thuận hợp tác (MOU) với các trường đại học ở Việt Nam, đặt cơ sở pháp lý cho việc triển khai các hoạt động hợp tác giữa các tổ chức và sự tham gia, hỗ trợ của ACCA vào các hoạt động đào tạo cũng như ngoại khóa khác, cùng với giảng viên và sinh viên. Đến nay, các trường đã ký gia hạn biên bản ghi nhớ hợp tác (MoU) lần 2 liên quan đến thoả thuận tăng cường tính quốc tế hoá, tính nghề nghiệp cho các chương trình đào tạo của các trường.

3.2. Về phía giảng viên

ACCA sẽ hỗ trợ các giảng viên của trưởng nâng cao năng lực chuyên môn, xây dựng tài liệu giáo án, cung cấp các thông tin về đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực kế toán - kiểm toán và tài chính. Từ đó, đội ngũ giảng viên sẽ được cập nhật liên tục kiến thức và xu hướng mới trong ngành, không ngừng hoàn thiện chất lượng giảng dạy.

3.3. Về phía sinh viên

ACCA sẽ thường xuyên hỗ trợ các em tiếp cận với các chương trình học bổng, đào tạo kỹ năng, trao đổi sinh viên quốc tế, hỗ trợ tài chính và kết nối doanh nghiệp. Cùng với việc sở hữu Chứng chỉ ACCA sớm, đây sẽ là những bước đệm vững chắc giúp sinh viên rèn luyện đầy đủ kỹ năng, tích lũy kinh nghiệm, mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong tương lai.

 

4. Khung chương trình đào tạo cử nhân chất lượng cao tích hợp với chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế tại một số trường đại học Việt Nam

Trong khung chương trình đào tạo, chúng ta nhận thấy các môn chuyên ngành hướng tới các kiến thức chuyên nghiệp và việc thực hành nghề nghiệp sẽ được thiết kế theo hướng phù hợp với các nội dung giảng dạy trong các chứng chỉ nghề nghiệp với việc sử dụng giáo trình và các tải liệu tham khảo của chính tổ chức này. Với cách tiếp cận này, nội dung giảng dạy đồng thời đảm bảo được 2 yêu cầu nữa là tích hợp được nội dung của IFRS và hưởng tới tuân thủ một phần các yêu cầu của các IES. Bênh cạnh đó, trong nội dung chương trình cũng dành một thời lượng nhất định cho các môn học như Kế toán tài chính 1, Kế toán thuế, Thực hành kế toán máy, Hệ thống thông tin kế toán,... để giới thiệu các quy định và thông lệ ở Việt Nam và những hướng dẫn thực hành cụ thể. Việc đào tạo của các trường đại học không thể bỏ qua các hoạt động nghiên cứu và vai trò dẫn dắt trong việc tạo ra tri thức mới. Do đó, trong chương trinh đào tạo của hệ chất lượng cao vẫn có các môn như phương pháp nghiên cứu và kế toán quốc tế để giúp sinh viên cỏ cái nhìn căn bản về các xu hướng phát triển của kế toán – kiểm toán trong quá khứ và tương lai, các khái niệm và nguyên tắc căn bản trong thực hiện các hoạt động nghiên cứu. Đối với chương trình đào tạo chất lượng cao tích hợp chứng chỉ quốc tế của các trường đại học nói chung là tương đồng nhau, chỉ tích hợp một số môn như F2, F3, F5, F6, F7, F8 vào các môn Kế toán quản trị 1, Kế toán quản trị II, Kế toán tài chính I, Kể toán tài chính II, Kế toán thuế, Kiểm toán 1, Kiểm toán II trong chương trình đào tạo và khuyến khích sinh viên học xong sẽ thi một số môn F trong chương trình ACCA,... Riêng Đại học Kinh tế Quốc Dân và Đại học Ngoại thương đào tạo chương trình kiểm toán tích hợp ACCA sinh viên được học chương trình tích hợp 9 món đầu tiên cấp độ kiến thức ứng dụng và kỹ năng ứng dụng của văn bằng ACCA ngay từ khi bắt đầu năm nhất, tiến tới sẽ được cấp chứng chỉ nâng cao về Kế toán và Kinh doanh khi hoàn thành thị 9 môn này với ACCA và có cơ hội lấy thêm bằng Cử nhân Kế toán Ứng dụng của Trường ĐH Oxford Brookes. Các môn học đầu tiên của chương trình ACCA bao gồm: Kế toán trong Kinh doanh (AB-F1), Kế toán Quản trị (MA-F2), Kế toán Tài chính (FA-F3), Luật Doanh nghiệp (LW-F4), Quản lý hiệu quả kinh doanh (PM-F5), Thuế Việt Nam (TX-F6), Bảo cáo tài chính (FR-F7), Kiểm toán và các Dịch vụ bảo đảm (AA-F8) và Quản trị tài chính (FM-F9).

 

5. Một số giải pháp khuyến nghị để tiếp tục đẩy mạnh việc tích hợp Chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế ACCA trong chương trình đào tạo cử nhân kế toán tại các trường đại học ở Việt Nam

Định hướng đổi mới chương trình đào tạo cử nhân kế toán của các trường đại học, trong khoảng 5-10 năm tới vẫn là tập trung tiếp tục thực hiện tích hợp một cách hiệu quả các chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế trong chương trình chất lượng cao. Đồng thời, mở rộng việc tích hợp các chứng chỉ quốc tế trong nội dung đào tạo của chương trình đại trà thông qua các lớp học ngoại khóa và bổ sung thêm các môn học tự chọn. Để thực hiện chiến lược này, các trường sẽ tiếp tục phát triển việc hợp tác với các tổ chức nghề nghiệp để đẩy mạnh việc quốc tế hóa chương trình đào tạo và tăng cường sự ghi nhận lẫn nhau trong chương trình giữa các trường đại học và các đối tác theo các nội dung cụ thể, như sau:

5.1. Đối với ACCA

Một là, với giảng viên: tiếp tục hỗ trợ các trường trong việc đào tạo chuyên môn cho giảng viên, có thể tổ chức các chương trình chung cho tất cả giảng viên các trường hoặc tổ chức các chương trình đào tạo riêng cho từng trường theo từng nhu cầu cụ thể; cấp thêm các tài khoản cho các giảng viên để nghiên cứu và xây dựng tài liệu đào tạo các môn học dự kiến tích hợp; tiếp tục cung cấp cho giảng viên giáo trình gốc và các lần sau khi có sự thay đổi; tiếp tục tải trợ và khuyến khích giảng viên tham gia kỳ thi để trải nghiệm và hiểu về kỳ thi.

Hai là, với sinh viên: tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện cho sinh viên, xây dựng thêm cơ chế học bổng phù hợp để khuyến khích sinh viên học tập. Tiếp tục phối hợp với các doanh nghiệp trong và ngoài nước để sinh viên được đi thực tế, được đi thực tập sớm (để vận dụng những kiến thức được học vào thực hành các công việc cụ thể); đẩy mạnh việc tổ chức cho sinh viên nghe chia sẻ từ các chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực kế toán - kiểm toán, tài chính,... để nâng cao kiến thức, mở rộng tầm nhìn không chỉ những kiến thức trong sách vở.

5.2. Đối với cơ sở đào tạo

Tiếp tục đẩy mạnh quan hệ hợp tác với ACCA, tập trung vào các nội dung:

Một là, thiết kế thêm các mô đun ngoại khóa, để hỗ trợ phát triển về kỹ năng học tập, tiếng Anh chuyên ngành và tiếng Anh trong kinh doanh (business English) cho sinh viên.

Hai là, tổ chức thêm các hoạt động tim hiểu thực tế và thực tập nhiều hơn cho sinh viên, tạo điều kiện cho sinh viên một kỳ thực tập ở năm thứ 03 tại doanh nghiệp. Vì sau năm thứ 2, sinh viên đã được trang bị các kiến thức cơ bản về kế toán (thông qua 02 môn Kế toán tài chính và Kế toán quản trị cùng các môn bổ trợ về tài chính và kinh doanh). Với những kiến thức nảy, sinh viên hoàn toàn có thể đi tìm hiểu thực tế và có cơ hội để sử dụng những kiến thức của mình ở đơn vị thực tập. Bên cạnh đó, việc đã tìm hiểu những vấn đề cơ bản về hoạt động kinh doanh của đơn vị cũng như hoạt động kể toán tại đơn vị sẽ giúp cho sinh viên nghiên cứu các vấn đề chuyên sâu tốt hơn và dễ dàng hơn.

5.3. Đối với Bộ Tài chính và VACPA

Trong những năm gần đây, Bộ Tài chính luôn ghi nhận các hoạt động tích cực của ACCA không chỉ trong lĩnh vực kế toán - kiểm toán, mà còn mang lại hiệu quả lớn đổi với nhiều lĩnh vực khác của nền kinh tế xã hội. Đồng thời, Bộ Tài chính luôn quan tâm đến việc nâng cao chất lượng dịch vụ kế toán - kiểm toán theo chuẩn quốc tế. Chính vì vậy, rất cần Bộ Tải chỉnh và VACPA trong việc ghi nhận lẫn nhau trong chương trình đào tạo giữa trường và các chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế tại Việt Nam.

6. Kết luận

Nắm bắt nhu cầu nguồn nhân lực kế toán phục vụ các tập đoàn đa quốc gia, các công ty có yếu tố đầu tư nước ngoài và phục vụ cho việc di chuyển, tự do hỏa lao động có kỹ năng, một số trường đại học khối kinh tế ở Việt Nam đã hưởng đến đảo tạo chương trình đào tạo cử nhân chất lượng cao tích hợp chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế, nhằm tạo cho sinh viên có cơ hội về nghề nghiệp cao hơn. Với chương trình đào tạo từng bước tiếp cận theo chuẩn hóa quốc tế, các bạn sinh viên chắc chắn đủ tự tin gia nhập vào các doanh nghiệp trong nước, cũng như nước ngoài đang hoạt động ở Việt Nam. Đồng thời, tạo điều kiện cho các bạn sinh viên rút ngắn thời gian đạt được chứng chỉ kế toán quốc tế, củng với sự tiếp cận sâu sát thực tế với các doanh nghiệp ngay trong quá trình học.

Bên cạnh việc thiết kế chương trình môn học cập nhật và hiện đại, chương trình đảo tạo chất lượng cao còn mang tính ứng dụng rất cao thông qua việc lồng ghép các tỉnh huống thực tế để sinh viên thực hành. Trong suốt quá trình học tập, sinh viên chương trình chất lượng cao được tổ chức tham gia kiến tập, thực tập tại các doanh nghiệp và các tổ chức liên kết; được tham gia nghiên cứu khoa học cùng với các nhà khoa học trong và ngoài nước; tham gia chương trình trao đổi sinh viên với các trưởng đại học nước ngoài. Ngoài các kiến thức chuyên sâu về chuyên ngành, sinh viên được tăng cường các hoạt động đào tạo định hướng, phát triển kỹ năng mềm. Với sự hợp tác của ACCA, chương trình chất lượng cao tích hợp chứng chỉ quốc tế thực sự đã mở ra cơ hội định hướng nghề nghiệp rất sớm và rất rộng mở cho người học.

 

Tài liệu tham khảo

Chứng chỉ ACCA là gì? Học Chứng chỉ ACCA để làm gì? (2021).

Học ACCA có tốt không? Chứng chỉ ACCA giúp gì cho người học? "Smart Train, 11/2021". Học ACCA để làm gì? Lợi ích khi học ACCA. "Blog SAPP Academy, 2020".

Home-ACCA. (2021).

Thông tin về ACCA, " ACCA Global" (2021).

Việt Nam đào tạo kế toán doanh nghiệp tại trường đại học.

Nguồn: Tạp chí Kế toán và Kiểm toán